Traverten çok yönlü, çeşitli nedenlere ve ortamlara
bağlı, kimyasal reaksiyon sonucu çökelme ile oluşan bir kayadır. Pamukkale
termal kaynağını meydana getiren jeolojik olaylar geniş bir bölgeyi
etkilemiştir. Bu bölgede sıcaklıkları 35-100 C arasında değişen 17 sıcak su alanı
bulunmaktadır. Pamukkale termal kaynağı, bölgesel potansiyel içindeki bir
ünitedir. Kaynak, antik dönemlerden beri kullanılmaktadır.
Termal su kaynaktan çıktıktan sonra,
320 m
uzunluğunda bir kanal ile traverten başına gelmekte ve buradan,
60-70
m .lik kısmi çökelmenin olduğu traverten katlarına
dökülmekte ve ortalama 240-300
m . yol kat etmektedir.
Kaynaktan çıkan
35.6 0C sıcaklığında, içinde yüksek miktarda Kalsiyum Hidrokarbonat bulunan
suyun havadaki oksijen ile olan teması sırasında Karbondioksit ve Karbon
monoksit uçarak kalsiyum karbonat çökelmekte ve traverten oluşumuna sebep
olmaktadır. Çökelti ilk etapta jel halindedir. Reaksiyon kimyasal olarak;
Ca(HCO3)+O2 CaCO+CO2+CO+H2O şeklindedir. Kat kat havuzcuklarında ve kat kat
seddelerinde, çökelmekte olan kalsiyum karbonat, başlangıçta yumuşak bir jel
halindedir Zaman içinde
sertleşmekte ve traverten olmaktadır. Ancak ziyaretçiler tarafından katlar
üzerinde gezilmesi ve oynanması, henüz yumuşacık haldeki kalsiyum karbonatların
ezilmesine, dağılmasına neden olmaktadır. Travertenlere termal su kontrollü
olarak belirli bir program dahilinde verilmektedir. Fazla miktarda ve uzun süre
aynı yere akıtılan su yosunlaşmaya ve dolayısıyla travertenlerde hoş olmayan
kirliliğe sebep olmaktadır. Beyazlığın oluşumunda, hava şartları, ısı kaybı,
akışın yayılımı ve süresi etkilidir. Çökelme, termal sudaki karbondioksitin
havadaki karbondioksit dengeye gelinceye kadar devam
etmektedir
Yerinde yapılan analizlerde, kaynak
başındaki suyun karbondioksit miktarı ortalama 725mg/1 iken, suyun travertenleri
terk ettiğinde bu miktar 145mg/1'e düşmektedir. Keza kalsiyum bikarbonat da
benzer şekilde 1200 mg/1'den 400 mg/1'e düşmektedir. Keza Ca 576/8mg/1'e
düşmektedir. Bu analiz sonucuna göre, 1lt. sudan traverten üzerine 499.9mg. CaCO
3 çökelmektedir. Bu miktar 1 1/sn. su için günde 43191g. Çökelme demektir.
Ortalama yoğunluğu 1.48g/cm 3 alan kaplar. Suyun ortalama debisi 466.21/sn.
olduğuna göre 13584m 2 alan beyazlatılabilecektir. Pratikte bu şartları yerine
getirmek güçtür. Ancak bu teorik yaklaşıma göre yılda 1mm. kalınlığında 4.9km 2
alan beyazlatılabilir
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder